Skandalozni članovi novog ustava Republike Srpske: Udruživanje i vojni savez s drugim državama

Narodna skupština Republike Srpske sutra će razmatrati Nacrt novog Ustava RS, koji sadrži brojne odredbe koje su u direktnoj suprotnosti s Ustavom Bosne i Hercegovine.

Ovaj nacrt dodatno potvrđuje ranije donesene zakone NSRS-a, kojima se zabranjuje rad institucija BiH u entitetu RS, iako je Ustavni sud BiH privremeno zabranio njihovu primjenu.

Pravni kontinuitet i državnost RS-a

U preambuli novog Ustava, entitetu RS se ponovo pripisuje državnost, iako ona ne postoji u okviru Dejtonskog mirovnog sporazuma. Dokument se poziva na:

• 9. januar 1992. – datum kada je proglašena Republika Srpska.
• 28. februar 1992. – datum donošenja prvog Ustava RS-a.
• Srednjovjekovne dinastije Nemanjića i Kotromanića kao istorijski kontinuitet državnosti.

Ključne sporne odredbe

Pravo na jednostrano istupanje – Član 5. omogućava da RS može istupiti iz sporazuma na nivou BiH i potvrditi takvu odluku referendumom.

Mogućnost izmjene granica – Prema članu 5. stav 3, RS može mijenjati entitetske granice sa FBiH referendumom.

Blokiranje odluka BiH – U članu 6. se navodi da NSRS i Vlada RS mogu obustaviti primjenu bilo kojeg akta institucija BiH koji, po njihovom tumačenju, nije u skladu s Ustavom BiH.

Pravo na samoopredjeljenje i udruživanje s drugim državama – Član 9. propisuje da RS može:

• Osnivati specijalne i paralelne veze s drugim državama,
• Udruživati se u složene državne zajednice (federacije ili konfederacije).

Medijska i nevladina kontrola – Medijima se zabranjuje objavljivanje neistina koje bi mogle ugroziti čast i ugled, dok nevladine organizacije koje se finansiraju iz inostranstva mogu postojati samo pod uslovima koje propiše zakon.

Vojna neutralnost i oružane snage RS – Član 115. navodi da RS može proglasiti vojnu neutralnost ili ući u vojni savez s drugim državama, dok član 116. predviđa formiranje vlastite vojske RS, za koju bi bio donesen poseban zakon.

Produženje mandata NSRS u slučaju rata – Član 81. propisuje da se mandat Narodne skupštine RS automatski produžava u slučaju ratnog stanja, bez vremenskog ograničenja.

Glavni grad i prijestonica – Ovim nacrtom glavnim gradom RS proglašava se Banja Luka, dok bi prijestonica bila Istočno Sarajevo sa sjedištem na Palama.

Zaključak

Ukoliko bi se ovakav Ustav RS-a usvojio, bio bi u direktnoj suprotnosti s Ustavom BiH i Dejtonskim sporazumom, koji ne dozvoljava jednostrano mijenjanje nadležnosti, granica ili pravnog statusa entiteta. Ove odredbe mogle bi izazvati ozbiljne političke posljedice i dodatne tenzije unutar Bosne i Hercegovine.