Iznenadna srčana smrt – opasnost iz sjenke

Otkrivamo šta uzrokuje iznenadnu srčanu smrt, kako prepoznati simptome i na koji način možemo spasti život.</em>

Prije nekoliko godina organizovan je značajan i interesantan skup u Beogradu u organizaciji raznih agencija koje se bave zdravljem srca. Povod ovog sastanka bila je potreba da se razmotri problem učestalosti pojave iznenadne srčane smrti u zemljama centralne i istočne evrope, kao i izrada konkretnih mjera pomoći za države u tom regionu. Iznenadna srčana smrt, kao posljedica ishemijske bolesti srca, na nivou Evrope pogađa više od 400.000 osoba godišnje, i to je pojedinačno najznačajniji uzrok mortaliteta u populaciji industrijskog svijeta.

Iznenadnom srčanom smrću nazivamo stanje koje nastupa kod prividno zdrave osobe u roku od sat vremena poslije nastanka simptoma. Ona se manifestuje gubitkom svijesti i prestankom cirkulacije. Kod više od 80% bolesnika koji iznenada umiru, u osnovi problema nalazi se koronarna bolest srca. Slabost srčanog mišića, oboljenje zalistaka, plućna embolija, poremećaj sastava krvi i anti-aritmički ljekovi takođe su razlog manifestovanja iznenadne srčane smrti. Ova pojava učestalija je kod muškaraca nego kod žena, a prisutna je i nasljedna komponenta. Obuhvaćena su sva godišta, ali fatalan ishod najčešće se javlja između 45. i 75. godine. Pušači cigareta imaju 2-3 puta veći rizik da razviju ovo stanje.

U 75% do 80% slučajeva neposredan uzrok je manifestacija ventrikularne tahikardije i ventrikularne fibrilacije (treperenje komora srca), zatim u 5% do 10% slučajeva uzrok je bradijaritmija (izrazito usporena srčana aktivnost).

Ventrikularna fibrilacija je treperenje komora brzinom od 300 do 400 udara u minuti. Posljedica takvog rada komore srca je neefektivna komorska kontrakcija, zbog čega se gubi udarni volumen i krvni pritisak. Mehanička aktivnost srca u smislu pumpanja krvi u krvotok, gubi se i prestaje, dolazi do gubitka svijesti, a smrt nastaje u vrlo kratkom roku zbog oštećenja mozga. Ukoliko se ne liječi, ventrikularna fibrilacija je gotovo uvijek letalna.

Faktori koji neposredno dovode do iznenadne srčane smrti su neplanirani fizički napor i emocionalni stres. Fizički napor velikog intenziteta, posebno uslovima emocionalnog stresa, poslije obilnog objeda kada je veoma toplo i vlažno vrijeme, predstavlja okudač za treperenje komora i pojavu iznenadne srčane smrti. Tokom emocionalnog stresa povećava se zgrušavanje krvi, raste krvni pritisak, ubrzava se srčani rad, sužavaju se krvni sudovi i to sve izaziva opasne aritmije. Spasonosna mjera u liječenju treperenja komora i sprečavanja smrtnog ishoda jeste primjena elektrošok terapije u roku od nekoliko minuta poslije gubitka svijesti. U prevenciji iznenadne srčane smrti najvažnije je liječenje koronarne bolesti srca balon dilatacijom i implantacijom stenta u izmijenjene koronarne arterije ili hirurški aortno-koronarni bajpas, primjena beta blokatora Amiodarona i ugradnja implatibilnog automatskog defibrilatora.

Skup u Beogradu okupio je regionalne lidere iz oblasti srčanih aritmija, ugledne i kompetentne predstavnike izvršne vlasti iz oblasti zdravstva, predstavnike medija i organizacija pacijenata i donio niz zaključaka, prijedloga i procedura u  smislu smanjenja ovakvog fatalnog ishoda oboljenja srca.

Ukazano je na postojanje jednostavnih mjera i pristupa koji bi smanjili smrtnost. Jedno od mogućih rješenja bilo bi postavljanje automatskih aparata za defibrilaciju na javna mjesta sa velikom koncentracijom ljudi, kao što su aerodromi, stadioni i drugi javni objekti, ali i obavezno postojanje istih u kolima hitne pomoći, vatrogasnim kolima itd. Takođe, stavljen je akcenat na edukaciju medicinskog i paramedicinskog osoblja u prepoznavanju i djelovanju prilikom pojave srčanih aritmija.